در ادامه‌ی قسمتای قبل بعد از اینکه معنا و نظر قرآن کریم درباره‌ی تقلید رو دونستیم، در این قسمت به بررسی جایگاه تقلید در روایات مشهور و معتبر اسلامی می‌پردازیم. روایاتی که ما بهش اشاره می‌کنیم از یک طرف موافق و هماهنگ با قرآن کریم و تبعاً مؤیدی بر آیات شریفه شمرده میشه و از طرف دیگه مورد قبول کسانی هست که معتقد به جواز تقلید هستن.
برای شروع کافیه سری به کتاب «وسائل الشیعه» اثر شیخ حر عاملی -رحمت الله علیه- بزنید. در این کتاب روایات متعددی درباره عدم جواز تقلید از غیر معصوم جمع‌آوری شده. این روایاتو می‌تونید در دو باب مجزا ببینید.
باب اول عنوانش هست: «عدم جواز تقلید از غیر معصوم در آنچه طبق نظر خود می‌گوید و در آنچه طبق نصّ معصومین عمل نمی‌کند» و باب دوم عنوانش هست: «باب وجوب رجوع در امر قضا و فتوا به راوایان حدیث از شیعه در آنچه از احکام شرعی روایت می‌کنند از ائمه علیهم السلام، نه آنچه طبق نظر خود می‌گویند». این روایات نشون میده که رأی فقیه یا فتوای مجتهد به خودی خود اعتبار و حجیتی نداره و تنها زمانی قابل پیروی هست که با استناد آشکار به ادله‌ی شرعی قطعی همراه باشه. یعنی ما رو مطمئن کنه که این فتوا مبتنی بر سخن قرآن و عترته.
مرحوم شیخ حر عاملی در کتاب دیگر خودش هم با نام «الفصول المهمة فی اصول الائمة» بابی باز کرده و اسمشو گذاشته: «عدم جواز تقلید از غیر معصوم در احکام شرعی» و خیلی جالب میگه ایشون[۱] روایات این بابو متواتر دونسته.
واقعاً با وجود این همه روایت در نفی و رد تقلید در منابع معتبر شیعه، یک خورده عجیب نیست که بعضی از شیعیان عزیز ادعا می‌کنن اهل بیت طاهرین موافق تقلید بودن؟! یا بدتر اینکه ادعا می‌کنن هیچ روایتی در ردّ تقلید از ناحیه‌ی اون بزرگواران نرسیده؟! واقعاً چرا یک عده‌ای روایاتو نادیده می‌گیرن و چیزی رو به اهل بیت نسبت میدن که واقعیت نداره.
برای آگاهی بیشتر شما عزیزان و آشنایی تون با روایاتی که در این زمینه رسیده به مواردی اشاره می‌کنیم.
امام صادق علیه السلام می‌فرماید[۲]: «مبادا فردی را بدون حجت منصوب کنی پس او را در هر چه می‌گوید تصدیق نمایی». همین‌طور در روایت دیگری آمده که ابو بصیر می‌گوید[۳]: «به امام صادق عرض کردم: عالمان و راهبان خود را خداوندگارانی جز خداوند گرفتند؟ پس فرمود: به خدا سوگند آنان مردم را به عبادت خود دعوت نکردند و اگر به این کار دعوت می‌کردند، آن‌ها اجابتشان نمی‌کردند. ولی حرامی را برایشان حلال، و حلالی را برایشان حرام کردند. پس آنان را از جایی که نمی‌دانستند پرستیدند.» این دو روایت به وضوح نشون میده که در نگاه اهل بیت پیروی بدون دلیل از غیر معصومین نه تنها جایز نیست، بلکه ممکنه به انحرافات بسیار عمیق و خطرناکی در امور عقیدتی منتهی بشه. پس معلوم میشه خیلی بیشتر باید مراقب باشیم. اما جالبه بدونید که اهل بیت طاهرین علیهم السلام نه تنها مردم رو به سوی تقلید دعوت نکردن، بلکه صریحاً و با تأکید خیلی زیادی به مردم امر می‌کردن که در دین خدا تفقه کنن. یعنی اهل تحقیق و کسب علم باشن و دینشون رو عمیقاً بشناسن. در جایی امام صادق علیه السلام می‌فرماید[۴]: «بر شما باد به تفقه در دین خدا، مانند بادیه‌نشینان نباشید. همانا کسی که در دین خدا تفقه نمی‌کند خداوند در روز قیامت به او نظر نمی‌کند و عملش را پاک نمی‌گرداند.» اهمیت زیاد این موضوع در نظر اون حضرت جایی خودش رو بیشتر نشون میده که اون حضرت می‌فرمود[۵]: «دوست داشتم با تازیانه بر سر اصحابم بزنم تا آنکه تفقه کنند.»
جالب‌تر اینکه حتی ائمه‌ی اطهار با وجود اینکه از هر انحرافی در دین خدا مصون بودن و تقلید از اون‌ها قطعا جایز بوده، خودشون می‌گفتن که[۶]: «هر گاه ما چیزی رو به شما گفتیم، از ما بپرسید که دلیلش در قرآن کجاست». این نشون میده که اون پیشوایان حکیم و دلسوز نمی‌خواستن مردم جاهل و مقلّد بار بیان، بلکه می‌خواستن مردم عالم و محقّق بشن و دینشون رو از روی یقین بشناسن و اهل پیروی از دلیل باشن. نه اهل پیروی از آراء و نظرات رجال.
ادامه دارد…
سایر قسمت‌های این مجموعه:
۱ . ↑ الحرّ العاملیّ: أقول: والأحادیث فی ذلک متواترة (الفصول المهمة فی أصول الأئمة، ج۱، ص۵۲۵)
۲ . ↑ أیاک أن تنصب رجلا دون الحجة، فتصدّقه فی کل ما قال (کافی، ج۲، ص۲۹۸؛ وسائل الشیعه، ج۱۸، ص۹۱)
۳ . ↑ عن أبی عبد الله علیه السلام قال: قلت له: «اتخذوا أحبارهم ورهبانهم أربابا من دون الله؟» فقال: أما والله ما دعوهم إلی عبادة أنفسهم، ولو دعوهم ما أجابوهم، ولکن أحلوا لهم حراما، وحرموا علیهم حلالا فعبدوهم من حیث لا یشعرون» (کافی، ج۱، ص۵۳؛ وسائل الشیعه، ج۱۸، ص۸۹
۴ . ↑ عن مفضل ابن عمر قال سمعت أبا عبدالله علیه السلام یقول: علیکم بالتفقه فی دین الله ولا توا أعرابا فإنه من لم یتفقه فی دین الله لم ینظر الله إلیه یوم القیامة ولم یزک له عملا (کافی، ج۱، ص۳۱)
۵ . ↑ عن أبان بن تغلب عن أبی عبد الله علیه السلام قال: لوددت أن أصحابی ضربت رؤوسهم بالسیاط حتی یتفقهوا (کافی، ج۱، ص۳۱)
۶ . ↑ قال ابوجعفر علیه السلام: إذا حدثتکم بشیء فاسألونی من کتاب الله (کافی، ج۱، ۶۰)
تقلید ,علیه ,الله ,السلام ,کافی، ,مردم ,علیه السلام ,نشون میده ,جواز تقلید ,اسلام؛ قسمت ,جایگاه تقلید ,بررسی جایگاه تقلید ,علیه السلام می‌فرمای?
منبع
درباره این سایت